مختصری از نظام حقوق مالکیت فکری

مختصری از نظام حقوق مالکیت فکری

 
یش نویس قانون مالکیت ادبی – هنری اگرچه به نحو جامع و مفصل تری نسبت به قانون حمایت حقوق مولفان مصوب سال 1348، به حقوق پدید آورندگان آثار ادبی و هنری می پردازد و بسیاری از نواقص قوانین فعلی حاکم را اصلاح و تکمیل می نماید، خالی از اشکال نمی باشد. یکی از مهمترین مشکلاتی که در خصوص حمایت از آثار ادبی و هنری وجود دارد، عدم حمایت از آثار ادبی و هنری خارجی در داخل کشور می باشد که در نتیجه آن،آثار ادبی و هنری ایرانی نیز در خارج از کشور ایران از حمایت برخوردار نمی باشند.

در عمل حقوق معنوی و مادی پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری خارجی در داخل ایران مورد نقض واقع می شود و ضمانت اجرایی نیز در داخل ایران برای آن در نظر گرفته نشده است. در پیش نویس قانون مالکیت ادبی-هنری نیز این مشکل همچنان باقی بوده و راه حلی برای آن در نظر نگرفته اند. این مساله نه تنها باعث نوعی سوء شهرت در این عرصه برای کشور ایران گشته است، بلکه منجر به اقامه دعاوی متعددی علیه ایران در محاکم و دادگاه های بین المللی علیه ایران گشته است.

بهترین راه کار موجود در این زمینه پیوستن جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون های بین المللی حمایت از آثار ادبی و هنری می باشد. عدم عضویت ایران در کنوانسیون های بین المللی حمایت از آثار ادبی و هنری باعث محروم گشتن آثار ادبی و هنری ایران از حضور در عرصه بین المللی گشته است. طبق اصل سرزمینی بودن، یک اثر در سرزمینی که خلق شده مورد حمایت قانون حاکم بر آن کشور قرار می‌گیرد بدین معنی که آثاری که در ایران خلق شده مورد حمایت قوانین کشور ایران است و در داخل کشور می‌تواند مورد حمایت قرار گیرد اما برای آنکه از این آثار در خارج از کشور و در کشوری دیگر استفاده صورت گیرد و یا از حقوق اثر حمایت گشته و جلوی تجاوز به حقوق تولید کننده اثر گرفته شود می بایست یا تفاهم نامه‌های دو جانبه با کشورهای دیگر منعقد گردد و یا اینکه ایران عضو کنوانسیون های بین المللی حمایت از آثار ادبی و هنری بشود که به صورت خودکار از آثار هنری و ادبی ایرانی در همه کشورهای عضو این کنوانسیون ها که تقریباً عمده کشوهای جهان را در برمی گیرند حمایت به عمل آید.

کشور ایران در حال حاضر عضو سازمان جهانی مالکیت معنوی می باشد اما تاکنون به کنوانسیون‌های “برن” و “رم” که اولی در خصوص حمایت از آثار ادبی و هنری و دومی در خصوص حمایت از پدیدآورندگان آثار صوتی و تصویری می باشد ملحق نگشته است. یکی از مهمترین مسائلی که می باست در این حوزه مد نظر قرار داد، موضوع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی می باشد که یکی از الزامات این الحاق، اجرای موافقت نامه جنبه های تجاری مالکیت فکری (تریپس) می باشد که دربردانده مفاد کنوانسیون برن در حوزه حمایت از آثار ادبی و هنری می باشد. بنابراین داشتن یک سیاست هماهنگ و جامع در حوزه حمایت از آثار ادبی و هنری ایرانی نه تنها در داخل کشور، بلکه در خارج از کشور نیز ضروری به نظر می رسد.

نگاهی گذرا به کشورهایی که مانند ایران عضو هیچ کدام از کنوانسیون های حمایت از آثار ادبی-هنری نیستند نشان می دهد که کشورهایی مانند افغانستان، نپال، کره شمالی، اتیوپی، عمان، توگو و … از جمله این معدود کشورها هستند که از جهت تولید آثار ادبی و هنری به ویژه آثار سینمایی در فاصله بسیار زیادی با ایران قرار دارند. البته ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که از آنجایی که ایران مانند دیگر کشورهای در حال توسعه بیشتر وارد کننده آثار فکری است، بنابراین لازم است جهت کاهش تاثیرات منفی الحاق به این موافقت نامه ها، از تمامی حق رزروهای پیش بینی شده در آنها حداکثر استفاده برده شود.

با الحاق ایران به کنوانسیون های بین المللی حمایت از آثار ادبی و هنری، نه تنها ایران به حقوق آثار به وجود آمده در خارج از کشور احترام خواهد گذاشت، بلکه در نتیجه رفتار متقابل، حقوق آثار پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری ایرانی نیز در سایر کشورها مورد محافظت قرار خواهد گرفت و در نتیجه با ورود قدرتمندانه تر آثار ایرانی به عرصه جهانی، موجبات شکوفایی بیش از پیش فرهنگ ایرانی-اسلامی فراهم خواهد گشت.

منبع :حقوق ایران